Ik werk al lange tijd samen met diverse partners. Meestal word ik ergens bij gevraagd als er een andere manier van zien en vragen nodig is, als reguliere oplossingen niet meer voldoen en nieuwe (toekomstgerichte) bijzondere inzichten gewenst zijn.

Een aantal weken geleden zei een van mijn partners, “nu weet ik wat er gebeurt in jouw hoofd. Bij alles wat je hoort vraag jij je af ‘is dat zo?’ ”. Ik was me daar zelf niet zo bewust van. Voor mij is het niet natuurlijk om alles wat me verteld wordt, wat er geschreven wordt, etc. ‘zomaar’ aan te nemen als de waarheid. En dus stel ik inderdaad vragen als ‘is dat zo?’ en ‘zou het ook anders kunnen zijn?’ Niet dat ik het beter weet. Ik wil echter openstaan voor alles wat mogelijk is. Alleen dan kom je volgens mij tot nieuwe en verrassende inzichten. En ja, ik stel dus veel ter discussie, of liever ‘open voor dialoog’…

Wetenschap…

Mijn nieuwsgierigheid voor dat wat ook waar kan zijn, maakt dat ik regelmatig het argument krijg dat hetgeen waar ik mijn vraag(tekens) bij heb toch wetenschappelijk bewezen is en dat wat ik als mogelijk alternatief beschouw, niet bewezen is. En dus stel ik me ook de vraag: Wat is wetenschap eigenlijk? Volgens Van Dale:

we·ten·schap (de; v) 1 het weten; = kennis; 2 (meervoud: wetenschappen) het geheel van kennis en de manieren om die te verwerven.

Ik zie dit vooral als een uitnodiging om zaken te onderzoeken voorbij hetgeen we in het moment weten. Het gaat namelijk niet alleen om de huidige kennis, maar ook om het verwerven van nieuwe kennis. Dat laatste bereiken we niet door vast te houden aan wat we al weten.

Wat ik echter veel meemaak is dat wetenschap en wetenschappelijk bewijs als iets statisch wordt gezien. Het is zoals het (bewezen) is. En met de vraag ‘Is dat zo?’ kunnen velen moeilijk omgaan. Want veel van onze wetenschappelijke gezichtspunten worden op een gegeven moment dogma’s, waarheden waar niet meer over te praten valt.

Zo kreeg ik vorige week ‘de wind van voren’ toen ik vroeg of de opwarming van de aarde een lineair fenomeen is, of dat het wellicht iets is dat cyclisch is. Als dat laatste namelijk (deels) het geval is, moeten we misschien ook rekening houden met een afkoelende aarde en de gevolgen daarvan voor bijvoorbeeld onze voedselvoorziening. De wedervraag was ‘waar ik me druk over maakte’. Het wetenschappelijk bewijs was toch al geleverd?

Iets dergelijks heb ik ook ervaren in 2006/2007 toen ik diverse keren vroeg of de complexiteit van het financiële systeem niet dusdanig was dat er een ‘bijna’ onzichtbaar risico bestond dat het hele systeem zou bezwijken als gevolg van een domino-effect van omvallende banken en andere financiële partijen als er ‘iets’ mis zou gaan met bepaalde derivaten (Credit Default Swaps voor de kenners). Ook toen werd mij verzekerd dat we wetenschappelijke modellen hadden (met name Value at Risk) die dit allemaal konden managen. Ofwel: waar maakte ik me zorgen over?

Nu wil ik niet beweren dat het klimaat niet veranderd. Niet dat de aarde (op dit moment) opwarmt. Het gaat me ook niet alleen over het klimaat. Het gaat niet over gelijk hebben. Het gaat erom dat we niet alles ‘zomaar’ voor waar aannemen. Dat we mensen die anders tegen zaken aankijken serieus nemen en met respect behandelen. Het kan ‘zomaar’ eens anders zijn dan we allemaal denken…

… of Wet en Schap?

Natuurlijk dienen we de wetenschappers en de wetenschap zelf ook serieus te nemen. Want eigenlijk is ‘wetenschap’ gewoon een wat ongelukkige woordkeuze. We weten het namelijk vaak niet, maar we denken het te weten. Het is dus eigenlijk denkenschap. Wetenschap wordt echter vaak misbruikt door hun die niet voorbij zichzelf en hun hedendaagse waarheid durven en willen kijken. Ik stel daarom voor dat degene die het betreft het vanaf nu uitspreken als ‘Wet en Schap’, met als tip voor Van Dale:

Wet·en·Schap (o) 1 het bedenken van Wetten die we in het Schap zetten en eruit halen op het moment dat we ons eigen gelijk willen bewijzen.