Klimaat: Werkelijkheid of Waarheid?

Begin jaren negentig stond er een interview in het Noordhollands Dagblad met de schrijver van dit Blog. Aanleiding waren mijn activiteiten op het gebied van Duurzaamheid, Impact en Bewustwording. Drie termen die in die tijd nog nauwelijks of niet bekend waren of gebruikt werden in de financiële wereld.

Uit het interview van toen:

“Want De Dood voorziet dat het louter streven naar welvaartsgroei op termijn fout loopt. ‘We kunnen wachten tot het schip op de klippen loopt, of ingrijpen.’ ‘Nu verkeren we nog in de luxe positie dat we erover kunnen nadenken. Natuurlijk kun je wachten tot de politiek er wat aan gaat doen; maar dat staat me te ver van de mensen af. Naar mijn idee is de tijd rijp voor een cultuuromslag onder ondernemers en investeerders. Juist uit die hoek moet de verandering komen, want de geldverschaffers zijn de pomp voor veranderingen in het bedrijfsleven.’”

Sinds die tijd ben ik vanwege mijn visie op een duurzame en veerkrachtige wereld en samenleving bij veel transitietrajecten betrokken geraakt, en is er al veel veranderd. Niet alleen in de financiële sector, maar ook in het onderwijs, de zorg en in de industrie en dienstverlening. Kortom, in bijna alle geledingen van de samenleving. Ik zie derhalve de noodzaak, de wil en de worsteling van verandering bijna iedere dag in mijn praktijk. En toch… en toch, voel ik de laatste tijd steeds meer irritatie opkomen.

Klimaat dialoog discussie…

Deze irritatie komt vooral voort uit de discussie (een dialoog kunnen we het al niet meer noemen) over het wel en wee van het klimaat. In de media wordt gesproken over klimaatalarmisten, klimaatrealisten, klimaatontkenners, en waarschijnlijk zijn er nog wel een paar benamingen waar ik het bestaan niet van ken.

Als ik eerlijk ben, moet ik zeggen dat ik het niet weet. Ik weet niet of de aarde structureel opwarmt of dat het een cyclisch fenomeen is. Ik weet niet of en in welke mate de opwarming wordt veroorzaakt door de uitstoot van CO2. Wat ik wel weet is dat het klimaat verandert, en dat dit zeker effect heeft op ons bestaan hier op aarde.

Maar terug naar mijn irritatie. Ik zie en lees dat we in Nederland een enorme verharding van standpunten hebben. Dat er een sfeer ontstaat van klimaatalarmisten versus klimaatontkenners, van bedrijven versus burgers en natuurlijk van de politiek versus Urgenda cs.

Vanwege mijn ‘niet weten’ kan ik eigenlijk ook weinig zeggen over alle aangekondigde maatregelen. Terecht? Onterecht? Effectief? Of toch niet? Etc.

To be or not to be…

Wat ik me wel afvraag is het volgende: Wat als het niet waar is? Wat als de opwarming inderdaad een cyclisch fenomeen is, en we op weg zijn naar een periode van afkoeling, wat als CO2 geen noemenswaardig effect heeft op de temperatuur op aarde, wat als…

Ja, wat als de werkelijkheid die we ervaren, de werkelijkheid op basis waarvan we al deze draconische maatregelen (willen) nemen, niet de waarheid is. Wat dan?

Hebben we dan wel de juiste ontwikkelingen in gang gezet? Hebben we niet onnodige schade toegebracht aan de samenleving, zowel op het gebied van welvaart als met betrekking tot welzijn? Hadden we onze tijd, energie en middelen niet slimmer kunnen inzetten?

In mijn tijd als risicomanager heb ik ervaren dat de beste risicomanagers (en investeerders) zich vaak onderscheidden van anderen omdat ze twee (ogenschijnlijk) tegenstrijdige scenario’s tegelijkertijd konden ‘zien’ en begrijpen. Ze waren in staat om een situatie of omgeving te creëren die in beide scenario’s een goede uitkomst gaf. Misschien niet de beste, maar wel altijd een goede.

Kijkend naar de klimaatdiscussie zou ik wensen dat we a) de menselijke dialoog weer terug weten te krijgen, en b) dat we eens kijken naar iets dat tegemoetkomt aan het ‘twee-scenario’s’ denken. Mijn voorkeur zou in dit geval uitgaan naar prioriteit voor het op orde brengen van onze water- en voedselsystemen. Dit is tenslotte de basis van ons bestaan of de aarde nu opwarmt of afkoelt. En laten we de maatregelen hiervoor zo kiezen dat ze ook minder CO2-uitstoot tot gevolg hebben, dat ze misschien wel meer CO2 opname faciliteren. Dat ze gericht zijn op circulaire businessmodellen, zodat we het milieu in het algemeen minder belasten. Als we dat kunnen doen, dan hebben we er dubbel plezier van, wat de waarheid ook is…